Giá dầu thô trên sàn giao dịch New York (Mỹ) đang dao động ở mức 112-113 USD/thùng. Tuy nhiên, theo khảo sát của Cơ quan thông tin năng lượng Mỹ, chi phí trung bình để sản xuất một thùng dầu, tính từ thăm dò, phát triển cho đến khai thác và thuế, chỉ khoảng 30 USD. Giới chuyên gia xác định với mức chi phí đó cộng thêm phí vận chuyển và sự tác động của yếu tố cung - cầu thì giá dầu ở mức 75-85 USD/thùng là hợp lý.

Ảnh: theo nguoidaibieunhandan
Vậy tại sao giá dầu liên tục tăng vọt trong thời gian qua? Sự hồi phục của nền kinh tế toàn cầu khiến nhu cầu dầu gia tăng. Đồng USD yếu, bất ổn ở Trung Đông và Bắc Phi đóng một vai trò đáng kể nhưng không phải là quyết định. Dù xuất khẩu dầu từ Libya bị ngưng trệ, nhưng nguồn cung từ Saudi Arabia tăng từ 8,3 triệu thùng lên 8,5 triệu thùng/ngày.

Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) khẳng định có đủ dầu trên thị trường để đáp ứng nhu cầu. Hồi giữa tháng 4, Saudi Arabia khẳng định thị trường trên thực tế dư thừa dầu, do đó đã cắt giảm sản lượng 800.000 thùng/ngày vì nhu cầu sụt giảm. Dự trữ dầu của Mỹ cũng cao hơn 12,6 triệu thùng so với mức trung bình trong năm năm qua.

Các chuyên gia dầu khí xác định nguyên nhân chủ yếu đẩy giá dầu tăng là do tình trạng đầu cơ. “Đầu cơ tăng gấp bốn lần so với tháng 6-2008” - nhà phân tích năng lượng David Greely của Hãng Goldman Sachs cho biết. Hồi cuối tháng 3, Goldman cho biết cứ 1 triệu thùng dầu bị găm giữ do đầu cơ đã đẩy giá dầu tăng 8-10 cent/thùng. Goldman ước tính từ giữa tháng 2 đến cuối tháng 3, các nhà buôn trên sàn giao dịch New York đã đầu cơ khoảng 100 triệu thùng dầu, đẩy giá dầu thêm khoảng 10 USD/thùng.

Giữa tháng 4, dựa trên ước tính 8-10 cent/ thùng của Goldman, Reuters ước tính “phí đầu cơ” được tính vào giá dầu khoảng 21,4-26,75 USD/thùng. Thậm chí, như tính toán của chuyên gia Daniel J.Weiss thuộc Trung tâm tiến bộ Mỹ, “phí đầu cơ” có thể “góp” cho giá dầu tới 30-40 USD/thùng. Trong cuốn Những kẻ tội phạm cướp phá thị trường dầu thế giới, chuyên gia Leah McGrath Goodman đã chỉ ra một thực tế là giá dầu không được ấn định ở Vienna (Áo), nơi OPEC đặt trụ sở, mà là ở sàn giao dịch New York tại khu Manhattan (Mỹ).

Do vậy, giáo sư Steve A. Yetiv thuộc ĐH Old Dominion (Mỹ) cho rằng chính quyền Mỹ cần áp dụng các biện pháp để ngăn chặn nạn đầu cơ dầu thô. Ủy ban giao dịch hợp đồng hàng hóa kỳ hạn (CFTC) Mỹ cũng đã được Quốc hội Mỹ giao quyền để đảm bảo giá dầu phản ánh đúng cán cân cung - cầu.

Theo giáo sư Yetiv và chuyên gia Weiss, CFTC cần giới hạn số lượng hợp đồng mua dầu của giới giao dịch, tăng mức tiền trả trước cho các hợp đồng (nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu phải trả trước 50%, trong khi nhà buôn dầu chỉ phải trả trước 6% cho một hợp đồng mua dầu), hay áp đặt phí đối với hoạt động mua bán mang tính đầu cơ...