PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nhận định, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) là lực lượng tiên phong trong những năm đầu mở cửa kinh tế, khi tham gia tuyến đầu xây dựng và hoàn thiện Luật Đầu tư nước ngoài. Những đóng góp này đã giúp định hình khuôn khổ pháp lý cho dòng vốn FDI - trụ cột tăng trưởng quan trọng của kinh tế Việt Nam sau này.

Tại Tọa đàm “Petrovietnam trong hành trình phát triển cùng đất nước” do Tạp chí Năng lượng Mới/PetroTimes tổ chức vừa qua, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng đã đưa ra những đánh giá toàn diện về vai trò của Petrovietnam trong suốt 50 năm đồng hành cùng đất nước. Theo ông, Petrovietnam không chỉ là lực lượng nòng cốt của ngành dầu khí mà còn là một trong những chủ thể tiên phong đặt nền móng cho quá trình thu hút đầu tư FDI (vốn trực tiếp nước ngoài) góp phần định hình cấu trúc tăng trưởng của Việt Nam thời kỳ đổi mới.

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nhận định, trong giai đoạn Việt Nam bắt đầu mở cửa nền kinh tế, Petrovietnam là đơn vị duy nhất tham gia trực tiếp vào tiến trình xây dựng và hoàn thiện Luật Đầu tư nước ngoài - đạo luật có ý nghĩa mở đường cho sự hình thành dòng vốn FDI. Việc Tập đoàn đứng ở tuyến đầu trong quá trình thiết kế khuôn khổ pháp lý cho môi trường đầu tư đã để lại dấu ấn mang giá trị lịch sử, bởi chính FDI sau đó trở thành một trong những trụ cột tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Theo ông, trong hành trình 50 năm qua, vai trò của Petrovietnam cần được nhìn nhận trong cấu trúc rộng lớn của “hệ sinh thái công nghiệp - năng lượng”, thay vì chỉ qua sản lượng dầu thô. Bởi vì, chuỗi thăm dò - khai thác - vận chuyển - chế biến dầu khí của Tập đoàn đã tạo ra nền tảng khoa học công nghệ vững chắc, với nhiều thành tựu được thế giới ghi nhận. Các lĩnh vực lọc hóa dầu, khí - điện - đạm luôn duy trì tốc độ phát triển cao, góp phần khẳng định vị thế tiên phong của Petrovietnam trong quá trình chuyển dịch sang mô hình năng lượng xanh và sản xuất sạch hơn tại Việt Nam. Bên cạnh đó, các ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí, vận tải biển, cơ khí chế tạo… đã tác động, lan tỏa lớn đến nhiều khu vực sản xuất của nền kinh tế.

Ở góc độ kinh tế học, dầu khí là ngành nền tảng và có ý nghĩa chiến lược trong cấu trúc phát triển của quốc gia. Petrovietnam tạo ra giá trị gia tăng cốt lõi, ảnh hưởng trực tiếp đến bảng cân đối liên ngành và trở thành lực kéo quan trọng thúc đẩy sự phát triển của nhiều lĩnh vực khác. Khi công nghiệp - năng lượng được xác định là một trong những động lực tăng trưởng chủ đạo, hệ sinh thái Petrovietnam đóng vai trò như điểm tựa cho toàn bộ nền kinh tế.

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng cho rằng, sau nửa thế kỷ phát triển, Petrovietnam đã bước vào giai đoạn mới - giai đoạn của mở rộng hệ sinh thái, nâng cao giá trị nội sinh và đóng góp vào các động lực tăng trưởng mới trong bối cảnh yêu cầu chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững ngày càng rõ nét. Ông nhấn mạnh rằng, từ rất sớm, ngành dầu khí đã có tầm nhìn chiến lược đối với phát triển nguồn nhân lực. Cách đây 40-50 năm, những học sinh có điểm số cao nhất mới có cơ hội được đào tạo trong lĩnh vực dầu khí. Việc lựa chọn nguồn nhân lực tinh hoa từ những ngày đầu cho thấy tư duy đầu tư dài hạn vào tri thức, sáng tạo và quản trị của ngành.

Theo phân tích của ông, động lực phát triển mới của Petrovietnam đến từ chiều sâu liên kết trong hệ sinh thái công nghiệp - năng lượng mà Tập đoàn đã dày công xây dựng. Mức độ kết nối chủ động giữa các lĩnh vực không chỉ giúp tăng hiệu suất, mà còn có thể tạo ra giá trị gấp hai, gấp ba, thậm chí gấp bốn lần. Điển hình là chuỗi khí - điện - đạm: khí khai thác từ các mỏ ngoài khơi đưa vào bờ để phát điện, và điện cùng khí lại trở thành đầu vào quan trọng cho sản xuất phân bón. Đây là một chuỗi giá trị bền vững, ít rủi ro hơn nhiều so với phụ thuộc vào xuất khẩu dầu thô - một lĩnh vực thường xuyên chịu tác động của biến động thị trường quốc tế.

Tương tự, chuỗi lọc hóa dầu tạo ra hiệu ứng lan tỏa đến nhiều ngành công nghiệp khác. Điều này đặt ra yêu cầu Petrovietnam phải tiếp tục đầu tư mạnh mẽ để gia tăng sức lan tỏa, bởi bất kỳ nền kinh tế nào muốn tăng trưởng nhanh đều cần bảo đảm nguồn năng lượng đủ lớn, ổn định và có khả năng dẫn dắt. Trong bảng cân đối liên ngành, vai trò của công nghiệp - năng lượng luôn chiếm vị trí trung tâm, và ở đó Petrovietnam chính là điểm kết nối quan trọng nhất.

Một hướng phát triển quan trọng khác được PGS Lạng nhấn mạnh là khả năng bắt nhịp xu hướng chuyển dịch năng lượng của Tập đoàn. Sự tham gia vào các lĩnh vực như LNG, hydrogen, điện gió ngoài khơi… không chỉ mở ra những chuỗi giá trị mới mà còn khẳng định năng lực mở rộng hệ sinh thái của Petrovietnam. Khung pháp lý quốc gia đang dần hoàn thiện với Quy hoạch điện VIII và các nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị, đặc biệt là Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là nền tảng quan trọng tạo động lực để Tập đoàn bứt phá trong vai trò mới.

Từ góc độ quản trị phát triển, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng cho rằng, Petrovietnam đã đúc rút được những giá trị và bài học cốt lõi sau 50 năm. Bước vào giai đoạn mới, những giá trị này cần được củng cố theo ba yêu cầu. Thứ nhất, Tập đoàn cần xây dựng mô hình chuỗi cung ứng năng lượng nhiều tầng để nâng cao khả năng chống chịu trước biến động của thị trường năng lượng toàn cầu. Khi hệ thống đủ bền và có khả năng tự bảo vệ, đó sẽ là “điều kiện tiên quyết” cho phát triển dài hạn. Thứ hai, Petrovietnam cần gia tăng giá trị của hệ sinh thái bằng cách phát triển thêm các ngành cấp 2, cấp 3 dựa trên tri thức và sáng tạo; làm chủ các công nghệ chiến lược và đẩy mạnh thương mại hóa các sáng chế. Bên cạnh việc đầu tư vào đội ngũ hiện có, Tập đoàn cần có chiến lược thu hút nhân tài bài bản để tạo dựng hệ thống nội sinh mạnh.

Thứ ba, Petrovietnam cần tăng khả năng lan tỏa giá trị và mở rộng không gian phát triển bằng việc nắm bắt các xu hướng mới của kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế carbon thấp. Khả năng mở rộng thị trường mới, xây dựng mô hình kinh doanh mới và tạo không gian tích lũy giá trị mới sẽ là chìa khóa cho giai đoạn tăng trưởng tiếp theo.

Kết lại, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nhấn mạnh: giá trị cốt lõi của Petrovietnam nằm ở tinh thần sáng tạo, khả năng lan tỏa và vai trò tiên phong. Khi những giá trị đó được bồi đắp sâu sắc hơn, đi cùng năng lực quản trị rủi ro và nắm bắt cơ hội, Petrovietnam sẽ có hành trang vững chắc để bước tiếp chặng đường phía trước. Với nền tảng 50 năm đã được khẳng định, ông tin rằng Tập đoàn hoàn toàn có thể phát triển mạnh mẽ và bền vững hơn trong tương lai, tiếp tục đóng góp quan trọng vào sự thịnh vượng của đất nước.