Trước xu thế chuyển dịch năng lượng, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia (Petrovietnam) đang đối diện với các thách thức chưa từng có: vừa phải duy trì nguồn cung năng lượng truyền thống ổn định, vừa phải thúc đẩy phát triển các loại hình năng lượng mới, sạch và bền vững. Trong đó, hydro xanh, amoniac xanh và nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) được xem là ba mũi nhọn chiến lược, gắn liền với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” của quốc gia vào năm 2050.

Từ “anh cả dầu khí” đến người mở đường cho năng lượng mới

Khác với giai đoạn tăng trưởng dựa trên dầu thô và khí tự nhiên trước đây, bức tranh năng lượng toàn cầu hiện nay đã có nhiều thay đổi căn bản. Xu hướng giảm dần nhiên liệu hóa thạch, thúc đẩy năng lượng tái tạo, hydro xanh, CCS/CCUS và các giải pháp năng lượng ít phát thải... đang trở thành cuộc đua chiến lược của các tập đoàn dầu khí quốc tế như BP, Shell, TotalEnergies. Với Việt Nam, Petrovietnam không thể đứng ngoài cuộc.

Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (tháng 2/2024), đặt mục tiêu đạt công suất sản xuất hydro từ năng lượng tái tạo và các quá trình có thu giữ carbon đạt khoảng 100 - 500 nghìn tấn/năm vào năm 2030, và tăng lên 10 - 20 triệu tấn vào năm 2050.

Để góp phần hiện thực hóa Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen quốc gia, Petrovietnam đã hoạch định Chiến lược phát triển Tập đoàn đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, với mục tiêu giữ vai trò trụ cột trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và tiên phong dẫn dắt quá trình chuyển dịch năng lượng. Bên cạnh việc khai thác, sử dụng tài nguyên dầu khí và các nguồn năng lượng khác hiệu quả, tiết kiệm, bền vững, gắn với bảo vệ môi trường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, Tập đoàn tập trung nghiên cứu, làm chủ công nghệ và triển khai các dự án năng lượng mới, năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi/ven biển, hydro xanh, amoniac xanh, thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon - CCS/CCUS, điện hạt nhân; thăm dò, khai thác các dạng hydrocarbon phi truyền thống (khí than, khí nông, khí đá phiến sét, hydrate khí…); đồng thời nhập khẩu năng lượng sơ cấp (dầu thô, LNG...) một cách phù hợp và hiệu quả, đảm bảo an ninh năng lượng, góp phần thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải, bảo vệ chủ quyền quốc gia và an sinh xã hội.

Việc nghiên cứu và phát triển các dạng năng lượng mới không chỉ thể hiện vai trò tiên phong của Petrovietnam trong chuyển dịch năng lượng, mà còn khẳng định quyết tâm của Tập đoàn trong triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời là lời khẳng định với cộng đồng quốc tế về trách nhiệm của Việt Nam trong giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Hydro xanh, amoniac xanh - “nhiên liệu của tương lai”

Hydro xanh, amoniac xanh được coi là mảnh ghép quan trọng của quá trình chuyển dịch năng lượng nhờ khả năng tích trữ năng lượng, sản xuất điện sạch và làm nguyên liệu cho ngành công nghiệp. Theo nghiên cứu của Petrovietnam, Việt Nam có lợi thế để phát triển hydro xanh nhờ tiềm năng điện gió ngoài khơi dồi dào, có thể cung cấp nguồn điện tái tạo cần thiết cho quá trình điện phân nước. Cùng với đó, hệ thống hạ tầng chế biến dầu khí hiện có của Tập đoàn - bao gồm các nhà máy lọc hóa dầu (Dung Quất, Nghi Sơn), các kho LNG, hệ thống đường ống khí… có thể tích hợp công nghệ hydro vào dây chuyền sản xuất, giúp giảm chi phí đầu tư mới.

Tập đoàn đã bước đầu hoạch định trong Chiến lược phát triển, thí điểm ít nhất một dự án sản xuất hydro/amoniac xanh trước năm 2030, tiến tới thương mại hóa sau năm 2035. Song song đó, Petrovietnam cũng đang nghiên cứu khả năng nhập khẩu hydro/amoniac xanh để pha trộn, làm bước đệm cho thị trường trong nước và phục vụ phát điện thử nghiệm.

Tuy nhiên, theo Viện Dầu khí Việt Nam (VPI), cho đến năm 2025, chi phí sản xuất hydro sạch (bao gồm hydro lam và hydro xanh) vẫn rất cao. Vì vậy, để hydro xanh có thể phát triển và dần hoàn thiện tại Việt Nam, việc thực thi các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ là cần thiết, nhằm đảm bảo tính cạnh tranh của các nguồn hydro sạch. Những thách thức này cũng đặt ra yêu cầu cho Petrovietnam đẩy mạnh R&D, làm chủ công nghệ điện phân, lưu trữ, vận chuyển, đồng thời chủ động đề xuất các chính sách, cơ chế thử nghiệm để khai phá thị trường.

SAF - chiến lược cắt giảm phát thải ngành hàng không

Bên cạnh hydro xanh, amoniac xanh, Petrovietnam cũng sớm nhận thấy ngành hàng không toàn cầu đang chịu áp lực lớn về cắt giảm phát thải. Do đó, SAF (nhiên liệu hàng không bền vững) trở thành hướng đi chiến lược, thay thế dần nhiên liệu phản lực truyền thống.

Ở Việt Nam, Petrovietnam là đơn vị đi đầu nghiên cứu và sản xuất thử nghiệm SAF. Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) - đơn vị thành viên của Petrovietnam đã công bố xuất xưởng lô SAF đầu tiên vào tháng 6/2025, mở ra khả năng tự chủ một phần nhiên liệu hàng không bền vững. Đối tác thương mại đầu tiên tiếp nhận sản phẩm là Công ty TNHH MTV Nhiên liệu Hàng không Việt Nam (Skypec), để cấp cho các chuyến bay của Vietnam Airlines. BSR sẽ triển khai sản xuất các lô SAF quy mô lớn hơn, tiến tới thương mại hóa từ quý IV/2025.

Theo kế hoạch, đến năm 2030, Petrovietnam sẽ sản xuất/pha trộn từ 30.000 - 70.000 tấn SAF/năm, đáp ứng khoảng 1 - 2% nhu cầu nhiên liệu hàng không nội địa. Đây là con số mang ý nghĩa mở đường quan trọng. Từ nền tảng đó, Petrovietnam góp phần giúp ngành hàng không Việt Nam hòa nhịp với xu hướng quốc tế, tránh nguy cơ bị áp thuế carbon khi bay đến các thị trường khắt khe như EU.

Để mở rộng phát triển SAF, bài toán công nghệ tiếp tục là yếu tố then chốt. Ở Việt Nam, nguyên liệu cho SAF có thể tận dụng rác thải hữu cơ, thậm chí là CO₂ thu giữ được từ các nhà máy điện. Vì vậy, đầu tư nghiên cứu, phát triển (R&D) công nghệ sản xuất, cùng với chính sách khuyến khích sử dụng, là yêu cầu cấp thiết để SAF vươn tới quy mô công nghiệp.

Chìa khóa mở đường từ khoa học công nghệ

Điểm chung của hydro xanh, amoniac xanh và SAF là đều đòi hỏi công nghệ tiên tiến, vốn đầu tư lớn, trong bối cảnh cơ chế thị trường chưa hoàn chỉnh. Để đi vào thực chất, Petrovietnam xác định khoa học công nghệ là trụ cột chiến lược.

Đối với hydro xanh, amoniac xanh, Petrovietnam tận dụng lợi thế về mạng lưới sản xuất và chuỗi cung ứng trong Tập đoàn. Thông qua Chương trình nghiên cứu khoa học công nghệ dài hạn, Petrovietnam tập trung nghiên cứu ứng dụng, tiếp cận các công nghệ mới trong chuỗi sản xuất, vận chuyển, lưu trữ và sử dụng hydro, từ đó sẵn sàng tham gia sản xuất, kinh doanh hydro khi thị trường có đủ điều kiện.

Hiện các đơn vị thành viên của Petrovietnam như BSR, Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn (NSRP), Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo - Phú Mỹ) và Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC) đã có kinh nghiệm trong sản xuất hydro xám. Bên cạnh đó, Petrovietnam có hệ thống đường ống vận chuyển và phân phối, các kho chứa, cửa hàng kinh doanh xăng dầu cùng kinh nghiệm vận hành hệ thống khí tự nhiên, hoàn toàn có thể được chuyển đổi để ứng dụng cho lĩnh vực hydro.

Về sử dụng hydro, các nhà máy lọc hóa dầu cũng như các nhà máy sản xuất phân bón của Petrovietnam là những khách hàng trực tiếp sử dụng nguồn hydro xanh, từng bước thay thế nguồn hydro xám hiện nay. Ngoài ra, với bề dày kinh nghiệm khai thác dầu khí và vận hành các công trình ngoài khơi, Petrovietnam và đơn vị thành viên là Tổng công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PTSC) đang triển khai các dự án điện gió ngoài khơi nhằm tạo tiền đề phát triển hydro xanh. Tập đoàn ưu tiên nghiên cứu, thử nghiệm và từng bước làm chủ công nghệ lõi.

Với SAF, dưới sự chỉ đạo của Tập đoàn, BSR tiếp tục hoàn thiện phương án kỹ thuật phối trộn, cải tiến hệ thống hạ tầng công nghệ tại trạm xuất xe bồn và khu bể chứa, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn và quản lý, kiểm định chất lượng sản phẩm tại nhà máy. Sản phẩm SAF của Petrovietnam được phối trộn từ cấu tử bền vững (SBC/Neat SAF) và Jet A-1, phát triển trên cơ sở tiêu chuẩn Jet A-1, bổ sung thêm các chỉ tiêu theo ASTM D-7566, đảm bảo chất lượng cho động cơ tuabin hàng không. Đây là một trong những sản phẩm chủ lực của Petrovietnam.

Bên cạnh đó, với thế mạnh hợp tác quốc tế sâu rộng, trong thời gian tới, Petrovietnam sẽ mở rộng hợp tác liên doanh, chuyển giao công nghệ, nhằm rút ngắn khoảng cách và giảm rủi ro đầu tư trong các lĩnh vực năng lượng mới này.

Có thể thấy, việc Petrovietnam bước chân vào lĩnh vực hydro xanh, amoniac xanh và SAF không chỉ là xu hướng tất yếu, mà còn là sứ mệnh lịch sử. Với các nền tảng về hạ tầng dầu khí quy mô lớn, kinh nghiệm phát triển các dự án ngoài khơi, quản trị các dự án hàng tỷ USD, đội ngũ nhân lực chất lượng cao và quan hệ hợp tác quốc tế sâu rộng, Petrovietnam đang có những bước đi vững chắc, đặt nền móng cho nền công nghiệp nặng lượng mới ở Việt Nam.

theo tin từ pvn.vn