Trong bối cảnh ngành năng lượng đang đứng trước thời khắc chuyển mình từ khai thác nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo, từ sản lượng tối đa sang phát thải tối thiểu, thì những ký ức ngày đầu khai mở mạch nguồn dầu khí - năng lượng càng trở nên thiêng liêng hơn bao giờ hết. Đó chính là nền tảng để thế hệ hôm nay không quên quá khứ, vững vàng hướng tới tương lai.

Lọc khí, tách bụi

Trong quá trình khai thác, dòng khí thường lẫn với các chất lỏng như nước hoặc dầu nhẹ sẽ phải trải qua một chuỗi xử lý nghiêm ngặt nhằm loại bỏ tạp chất, đảm bảo dòng khí sạch, khô và an toàn trước khi đưa vào sử dụng.

Ngay tại khu vực giếng khoan, dòng sản phẩm sau khi được hút lên từ lòng đất sẽ đi qua bình tách sơ bộ đầu tiên, thường là bình tách đứng. Tại đây, phần lớn chất lỏng được tách ngay bước đầu tiên nhờ nguyên lý trọng lực và dòng xoáy. Phần chất lỏng này được dẫn về hệ thống thu gom, trong khi khí tiếp tục đi qua hệ thống kiểm soát lưu lượng, trước khi nhập vào đường ống dẫn chính để vận chuyển về trạm xử lý trung tâm.

Hệ thống bình tách ngang.

Tại trạm xử lý trung tâm, khí tiếp tục được tách tinh qua hệ thống bình tách ngang - thiết bị chuyên dùng để loại bỏ nước và tạp chất còn sót lại trong khí. Khi đi vào bình, dòng khí va đập vào các tấm chắn đặc biệt được bố trí so le, tạo ra dòng chảy rối và xoáy. Tại đây, các phân tử nước và tạp chất nặng hơn bị giữ lại, lắng xuống đáy bình, trong khi phần khí nhẹ hơn tiếp tục thoát lên phía trên để đưa vào các công đoạn xử lý tiếp theo.

Song song với quá trình tách cơ học, một số trạm xử lý còn áp dụng kỹ thuật tách bằng lực ly tâm, tức đưa khí vào các buồng xoáy (xiclon) để tạo lực văng, giúp các tạp chất nhỏ kích thước siêu nhỏ rơi xuống đáy bình, khí sạch tiếp tục thoát lên trên. Phương pháp này cho phép xử lý hiệu quả các dòng khí lưu lượng lớn trong thời gian ngắn.

Các bình và thiết bị tách khí đang được trưng bày tại Khu lưu niện Dầu khí có xuất xứ từ Nga, Romania..., được lắp đặt từ những năm 1980, từng đảm nhiệm vai trò lọc và tách khí trước khi phân phối cho các tuabin phát điện và các nhà máy công nghiệp.

Dòng khí sau khi được tách qua bình tách ngang sẽ đi vào bình tách song song để loại bỏ bụi nhỏ, mịn.

Mỗi cụm giếng trong mỏ được nối vào tuyến ống chính dẫn về cụm phân dòng tại trạm xử lý khí trung tâm. Tại đây, dòng khí sẽ được chia theo từng tuyến vào các bình riêng biệt hoặc lần lượt đi qua các bình tách. Quy trình này giúp giám sát và kiểm soát lưu lượng, áp suất, đồng thời đảm bảo sự linh hoạt trong điều phối khí.

Toàn bộ quá trình từ giếng khoan, qua hệ thống tách sơ bộ, phân dòng, tách tinh đến xử lý cơ học được gọi chung là hệ thống lưu trình khai thác và cung cấp khí. Hiện nay, hệ thống này đang được phục dựng thành mô hình trực quan, vừa để phục vụ công tác đào tạo, vừa lưu giữ dấu ấn lịch sử của ngành dầu khí - năng lượng Việt Nam.

Hệ thống đo lưu lượng và kiểm soát áp suất

Sau quá trình tách, khí tiếp tục được đưa qua hệ thống ống dẫn, nơi lắp đặt các thiết bị đo lường và điều khiển để giám sát lưu lượng, áp suất và nhiệt độ của dòng khí. Các thiết bị đo lưu lượng sử dụng nguyên lý tấm chắn thu hẹp như một công cụ đo chính. Khi dòng khí đi qua tấm chắn thu hẹp sẽ tạo ra sự chênh lệch áp suất trước và sau tấm chắn. Chính sự chênh lệch này là cơ sở để tính toán lưu lượng dòng khí một cách chính xác.

Để đo và theo dõi chính xác các thông số kỹ thuật, hệ thống thường sử dụng thêm đồng hồ áp kế, kết hợp với thiết bị ghi dữ liệu tự động - ghi lại toàn bộ thông số trong 24 giờ, cho phép kỹ sư theo dõi liên tục và kịp thời điều chỉnh khi có biến động.

Hệ thống máy đo lưu lượng khí tại mỏ Tiền Hải C.

Một yếu tố đặc biệt quan trọng là nhiệt độ dòng khí. Nhiệt độ ảnh hưởng trực tiếp đến mật độ, lưu lượng và độ ổn định của dòng khí. Vì vậy, hệ thống đo nhiệt độ luôn được bố trí tại nhiều điểm khác nhau trên tuyến ống. Nếu phát hiện sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, ví dụ từ 50°C lên 60°C, kỹ sư sẽ kiểm tra lại hệ thống. Nguyên nhân có thể do trong dòng khí có lẫn chất lỏng chưa được tách hoàn toàn hoặc khí hỗn hợp có thành phần bất thường, sau đó các biện pháp xử lý sẽ được triển khai để đảm bảo vận hành an toàn và ổn định.

Hệ thống cân chỉnh áp kế và đảm bảo sai số thấp

Để đảm bảo tính chính xác của các thiết bị đo áp suất, hệ thống cân chỉnh áp kế đóng vai trò thiết yếu. Việc hiệu chuẩn được thực hiện bằng cách so sánh áp kế cần kiểm tra với một áp kế chuẩn, thông qua một thiết bị trung gian sử dụng các đĩa cân áp lực.

Hệ thống cân chỉnh áp kế.

Đĩa cân áp lực

Các đĩa cân này có giá trị tương đương với các mức áp suất khác nhau như 50at, 10at hoặc 5at. Khi đặt các đĩa cân tương ứng lên thiết bị, kỹ sư sẽ quan sát chênh lệch áp suất giữa hai đầu thiết bị. Nếu áp kế cần kiểm tra không chỉ đúng mức áp suất tương ứng với đĩa cân, điều đó cho thấy dấu hiệu có sai số. Sai số này sẽ được ghi nhận, điều chỉnh hoặc bù trừ trong quá trình vận hành thực tế. Từ đó, kỹ sư có thể đảm bảo rằng các thông số đo lường luôn nằm trong giới hạn cho phép.

Thông qua các thiết bị cơ khí chính xác và hệ thống kiểm soát tự động, toàn bộ quá trình tách lọc, đo lường và giám sát khí được thực hiện một cách tuần tự, khoa học và chặt chẽ. Mỗi thiết bị, từ bình tách ly tâm, tấm chắn so le, cho đến đồng hồ lưu lượng đến hệ thống cân chỉnh áp kế, đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn, hiệu quả và tối ưu sản lượng khai thác. Việc vận hành chính xác các công đoạn này không chỉ đòi hỏi kiến thức kỹ thuật, mà còn cần sự cẩn trọng, am hiểu thực tế và khả năng ứng phó linh hoạt của người vận hành.

Gìn giữ ký ức - "Tiếp lửa" tương lai

Kết thúc hành trình trở về với những thiết bị thô sơ nhưng mang đậm dấu ấn tiên phong của ngành khai thác dầu khí những ngày đầu, Khu lưu niệm Dầu khí không chỉ là nơi lưu giữ kỷ vật, mà còn là nơi khơi nguồn cảm hứng cho các thế hệ tương lai. Mỗi mũi khoan, mỗi bình tách, mỗi khẩu súng bắn mìn... dù giờ đây đã dừng hoạt động, vẫn mang trong mình ký ức sống động về những con người Việt Nam tiên phong khai phá nguồn năng lượng từ lòng đất mẹ.

Dụng cụ đo nhiệt độ dòng khí.

Khi đặt chân đến nơi đây, người ta không chỉ thấy một cụm mô hình giếng khoan hay trạm xử lý khí, mà còn thấy một thời kỳ lịch sử hào hùng, với những kỹ sư khoan đầu tiên, những tổ đội bắn mìn khai thông dòng khí, những kỹ thuật viên lắp đồng hồ, cân áp kế giữa nắng gió biển khơi. Trong điều kiện vật chất còn thiếu thốn, phần lớn thiết bị được nhập khẩu từ các nước Đông Âu, họ đã miệt mài học hỏi, tự mày mò, cải tiến từng công đoạn để chắt chiu từng mét khối khí quý giá, đặt nền móng cho ngành công nghiệp dầu khí - năng lượng.

Việc phục dựng khu lưu niệm và trưng bày hệ thống thiết bị, mô hình giếng khai thác khí, cùng những quy trình đo đạc, xử lý, kiểm soát dòng khí một cách trực quan không chỉ mang ý nghĩa giáo dục lịch sử, mà còn là “giáo trình sống” cho thế hệ trẻ ngành dầu khí - năng lượng. Từ đây, những người mới bước chân vào nghề có thể cảm nhận sâu sắc rằng, đằng sau mỗi dòng khí phục vụ sự nghiệp xây dựng Tổ quốc là biết bao công sức, trí tuệ và lòng quả cảm của những người đi trước.

Trong bối cảnh ngành năng lượng đang đứng trước thời khắc chuyển mình từ khai thác nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo, từ sản lượng tối đa sang phát thải tối thiểu, thì những ký ức ngày đầu khai mở mạch nguồn dầu khí - năng lượng càng trở nên thiêng liêng hơn bao giờ hết. Đó chính là nền tảng để thế hệ hôm nay không quên quá khứ, vững vàng hướng tới tương lai.

Khu lưu niệm Dầu khí vì vậy không chỉ là nơi kể chuyện cũ, mà còn là biểu tượng của tinh thần chinh phục, đổi mới và không ngừng vươn xa của ngành dầu khí - năng lượng Việt Nam - từ dòng khí đầu tiên đến hành trình chuyển mình hướng tới tương lai phát triển bền vững.

theo tin từ petrotimes