Trong bối cảnh Việt Nam đang từng bước xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch và hội nhập sâu với khu vực, vai trò của các doanh nghiệp năng lượng chủ lực, đặc biệt là Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), ngày càng được đặt ở vị trí trung tâm. Trao đổi với PV, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Quang Huân - Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, dầu khí không chỉ là nguồn thu quan trọng cho ngân sách nhà nước, mà còn là nguồn lực chiến lược gắn chặt với an ninh năng lượng, chủ quyền biển đảo và dư địa tăng trưởng dài hạn của đất nước.

Theo ĐBQH Nguyễn Quang Huân, Petrovietnam là một trong số ít tập đoàn nhà nước vừa mang sứ mệnh kinh tế, vừa đảm đương vai trò chính trị - chiến lược. Trong nhiều năm qua, Petrovietnam không chỉ đóng góp lớn cho ngân sách, mà còn từng bước xây dựng thương hiệu quốc gia trên thị trường quốc tế thông qua hàng loạt dự án hợp tác dầu khí ở trong và ngoài nước. Cho thấy bước tiến quan trọng, thể hiện năng lực khoa học - công nghệ, quản trị và khả năng hội nhập quốc tế của một tập đoàn năng lượng quốc gia.

“Tôi rất ấn tượng về những kết quả mà Petrovietnam đã đạt được. Tập đoàn không chỉ mang về nguồn thu lớn cho ngân sách, mà quan trọng hơn là đã hình thành được một hệ sinh thái dầu khí hoàn chỉnh, đủ sức tham gia sâu vào chuỗi giá trị năng lượng khu vực và quốc tế”, ĐBQH Nguyễn Quang Huân nhấn mạnh.

Theo ĐBQH Nguyễn Quang Huân, khi nhắc đến đóng góp của Petrovietnam, chúng ta thường nhấn mạnh đến vai trò “trụ cột ngân sách”. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, cần nhìn rộng hơn ở khía cạnh an ninh năng lượng quốc gia.

Ông cho rằng, nguồn thu từ dầu khí rất lớn, nhưng giá trị chiến lược còn nằm ở khả năng chủ động nguồn cung, dự trữ xăng dầu và vận hành hiệu quả các nhà máy lọc - hóa dầu. Khi các khâu này vận hành đồng bộ, Việt Nam không chỉ giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, mà còn có thêm “dư địa an toàn” để hỗ trợ cho hệ thống năng lượng điện, lĩnh vực đang chịu áp lực lớn từ tăng trưởng nhu cầu.

“Lâu nay, khi nói đến năng lượng, chúng ta thường thiên về điện. Nhưng dầu khí là một cấu phần cực kỳ quan trọng của hệ thống năng lượng quốc gia. Nếu làm tốt công tác dự trữ xăng dầu, vận hành hiệu quả các nhà máy lọc - hóa dầu, thì đây sẽ là nguồn bổ trợ rất quan trọng cho an ninh năng lượng”, ông phân tích.

Bên cạnh đó, Petrovietnam, với vai trò doanh nghiệp nhà nước chủ lực, cũng chính là lực lượng nòng cốt giúp Việt Nam khẳng định chủ quyền hợp pháp trên biển thông qua các hoạt động kinh tế - kỹ thuật, ĐBQH Nguyễn Quang Huân khẳng định.

Hành lang pháp lý - Điều kiện tiên quyết để Petrovietnam phát huy vai trò.

Bàn về yêu cầu hoàn thiện các cơ chế, chính sách trong bối cảnh mới, ĐBQH Nguyễn Quang Huân cho rằng, để Petrovietnam thực hiện tốt vai trò trụ cột, trước hết cần một hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ và minh bạch.

Theo ông, Luật Dầu khí và các luật liên quan cần tiếp tục được rà soát, sửa đổi, cập nhật để phù hợp với thực tiễn phát triển và yêu cầu hội nhập. Dù Chính phủ đã có nhiều nỗ lực tháo gỡ khó khăn, nhưng trên thực tế vẫn còn không ít vướng mắc pháp lý khiến Petrovietnam chưa thể triển khai hết tiềm năng.

“Khi luật pháp rõ ràng, minh bạch, đó chính là hành lang pháp lý quan trọng giúp Petrovietnam hoạt động thuận lợi hơn, chủ động hơn và hiệu quả hơn”, ông nhận định.

ĐBQH Nguyễn Quang Huân cho rằng, trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu, Petrovietnam không thể chỉ dừng lại ở khai thác năng lượng hóa thạch. Với lợi thế vượt trội về kinh nghiệm ngoài khơi, thiết bị và nhân lực kỹ thuật cao, Petrovietnam có đủ khả năng tham gia sâu vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi.

Theo ông, ở Việt Nam hiện nay, rất ít doanh nghiệp có đủ năng lực triển khai các dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn. Petrovietnam là một trong số ít doanh nghiệp có thể đảm đương vai trò này, kể cả khi hợp tác với các đối tác tư nhân và quốc tế.

“Nếu chúng ta không khai thác hiệu quả không gian biển cho năng lượng tái tạo, một nguồn tài nguyên rất lớn sẽ bị lãng phí. Petrovietnam cần đi đầu trong xu hướng này, vừa phù hợp với định hướng của Đảng, vừa đáp ứng yêu cầu chuyển dịch năng lượng”, ĐBQH Nguyễn Quang Huân nhấn mạnh.

Từ góc nhìn của một ĐBQH, ông Nguyễn Quang Huân cho rằng, Petrovietnam đang đứng trước cơ hội lớn với định vị là tập đoàn công nghiệp - năng lượng quốc gia, giữ vai trò trụ cột trong bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển kinh tế biển và thúc đẩy chuyển dịch năng lượng.

Để làm được điều đó, bên cạnh nỗ lực tự thân của doanh nghiệp, rất cần sự đồng hành của Nhà nước thông qua hoàn thiện chính sách và tạo môi trường cạnh tranh công bằng, minh bạch.

“Khi Petrovietnam phát triển bền vững, hiệu quả và đúng hướng, không chỉ an ninh năng lượng được bảo đảm, mà Việt Nam còn có thêm động lực quan trọng để vươn lên mạnh mẽ trong giai đoạn phát triển mới”, ĐBQH Nguyễn Quang Huân chỉ rõ.