Khi nhắc đến Petrovietnam, nhiều người vẫn nghĩ ngay đến những hình ảnh giàn khoan ngoài khơi, những giếng dầu và các đường ống dẫn khí. Điều này đúng nhưng chưa đủ, vì những hình ảnh đó chỉ gắn với thời kỳ khởi điểm của một tập đoàn kinh tế nhà nước lớn nhất quốc gia.

Trong 50 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, Petrovietnam, bằng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, Petrovietnam đã nhân rộng năng lực, hoàn thành sứ mệnh xây dựng và phát triển ngành công nghiệp dầu khí đồng bộ, hiện đại ngang tầm khu vực và thế giới; từ tìm kiếm thăm dò, khai thác, công nghiệp khí đến công nghiệp chế biến, phân phối dầu khí, công nghiệp điện và năng lượng tái tạo, dịch vụ kỹ thuật chất lượng cao, đồng thời bước chân vào các lĩnh vực năng lượng mới như điện khí LNG, hydro xanh, amoniac xanh và nhiên liệu hàng không bền vững, điện gió ngoài khơi, điện hạt nhân…

Đến nay, Petrovietnam là doanh nghiệp được biết đến về phát triển khoa học công nghệ, góp phần nâng cao trình độ của lực lượng sản xuất quốc gia. Tập đoàn đã làm chủ 27 công nghệ chiến lược trong toàn bộ chuỗi giá trị dầu khí - năng lượng ở trình độ thế giới và có nhiều đóng góp cho khoa học công nghệ lĩnh vực này. Nhiều công nghệ chiến lược mang tính đột phá đã được phát triển như thiết kế, chế tạo giàn khoan siêu trường siêu trọng; robot tự hành dưới nước (ROV); chưng cất và hydrocracking trong lọc hóa dầu; khai thác dầu trong đá móng nứt nẻ; công nghệ LNG siêu lạnh; phát điện chu trình hỗn hợp và quản lý dữ liệu lớn... tạo nền tảng vững chắc để Petrovietnam làm chủ chuỗi giá trị năng lượng trong nước và vươn tầm quốc tế.

Hành trình 50 năm không chỉ là câu chuyện tăng trưởng sản lượng, doanh thu, mà còn là hành trình “làm chủ” công nghệ lõi, nguồn nhân lực chất lượng cao để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong mọi bối cảnh của đất nước, là lực lượng tiên phong chuyển dịch năng lượng quốc gia, bắt kịp xu thế toàn cầu.

Dấu mốc quan trọng bậc nhất là thành công khai thác dầu trong tầng móng ở mỏ Bạch Hổ - bài toán kỹ thuật mà nhiều chuyên gia quốc tế thời điểm đó cho là “không khả thi”. Thành tựu này đã đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia làm chủ công nghệ khai thác phức tạp nhất trong công nghiệp dầu khí. Song song, các kỹ sư Việt Nam tiếp tục làm chủ khoan biển sâu, thu gom khí đồng hành, xử lý khí axit, vận hành các công trình biển siêu trường, siêu trọng, đặt nền móng để mở rộng chuỗi giá trị dầu khí trong giai đoạn tiếp theo.

Trong suốt 50 năm, nhiều công trình khoa học công nghiệp của Petrovietnam đã mang lại giá trị thực sự, góp phần làm chủ thiết bị, giảm phụ thuộc nhập khẩu và tiết kiệm hàng chục nghìn tỷ đồng cho Nhà nước. Một số công trình tiêu biểu: Hệ thống trạm đo carota tổng hợp xách tay TBM-02, lần đầu tiên được chế tạo tại Việt Nam, thay thế thiết bị ngoại nhập, làm lợi gần 3.000 tỷ đồng; Nhà máy Lọc dầu Dung Quất với hơn 30 sáng kiến tối ưu liên tục, nâng công suất vượt thiết kế, tiết kiệm hơn 4.000 tỷ đồng; Dự án đưa khí đồng hành về bờ từ nguồn khí từng bị đốt bỏ ngoài khơi, Petrovietnam biến thành hàng chục nghìn tỷ đồng doanh thu, đồng thời giảm phát thải đáng kể; Công nghệ thiết kế, lắp đặt công trình biển siêu trường, siêu trọng, giúp Việt Nam tự thiết kế, chế tạo và lắp đặt các giàn khai thác lớn, tiết kiệm hàng tỷ USD thuê dịch vụ nước ngoài...

Petrovietnam đã có các sáng kiến khoa học được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ: Cụm công trình “Tìm kiếm, phát hiện và khai thác các thân dầu trong đá móng granitoid trước Đệ Tam, bể Cửu Long, thềm lục địa Việt Nam”; Cụm công trình “Nghiên cứu, phát triển và hoàn thiện công nghệ thu gom, xử lý, vận chuyển dầu thô trong điều kiện đặc thù của các mỏ Liên doanh Vietsovpetro và các mỏ kết nối trên thềm lục địa Nam Việt Nam”; Công trình “Nghiên cứu thiết kế chi tiết và công nghệ chế tạo, lắp ráp và hạ thủy giàn khoan tự nâng ở độ sâu 90 m nước phù hợp với điều kiện Việt Nam”... Những thành tựu đó không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế lớn mà còn nâng tầm năng lực khoa học công nghệ của Petrovietnam. Những nỗ lực này đã được Đảng và Nhà nước ghi nhận. Trong 15 năm qua, Tập đoàn đã đạt 10 Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ. Các giải thưởng đều xuất phát từ thực tiễn sản xuất kinh doanh của Tập đoàn và đến nay vẫn tiếp tục phát huy giá trị.

Chính nhờ những sáng kiến, công trình khoa học công nghệ của Petrovietnam, kể từ khi tấn dầu thô đầu tiên được khai thác vào năm 1986 tại mỏ Bạch Hổ, đến nay, Petrovietnam đã khai thác được gần 450 triệu tấn dầu trong nước và khoảng gần 200 tỷ m3 khí. Hoạt động dầu khí bao phủ hầu hết thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Việt Nam. Hằng năm, Petrovietnam cung ứng 10% sản lượng điện quốc gia, 70-80% sản lượng đạm, 60-70% xăng dầu và 70-80% lượng khí cho các hộ tiêu thụ dân dụng của cả nước.

Dấu ấn khoa học công nghệ hiện hữu của Petrovietnam là những dự án lớn mà Petrovietnam và các công ty thành viên đang thúc đẩy. Cụm Khí - Điện - Đạm Cà Mau là nơi hội tụ ba lĩnh vực công nghệ cao, từ khai thác khí, sản xuất điện đến sản xuất phân bón. Tất cả đều do kỹ sư Việt Nam điều hành, tối ưu vận hành theo chuẩn quốc tế. Nhà máy Điện Nhơn Trạch 3, 4 sắp đưa vào vận hành, sẽ đánh dấu sự mở rộng tri thức từ lĩnh vực thượng nguồn dầu khí sang sản xuất điện, tích hợp LNG, công nghệ turbine khí chu trình hỗn hợp tiên tiến.

Song song, Petrovietnam tích cực phát triển các công nghệ “xanh” thông qua hợp tác chiến lược với các đối tác quốc tế để triển khai điện gió ngoài khơi, nghiên cứu, thử nghiệm các giải pháp lắp đặt, khai thác và làm chủ bảo trì turbine ở điều kiện Biển Đông. Với kinh nghiệm và năng lực từ các công trình ngoài khơi, Petrovietnam tạo dựng uy tín với nhiều đối tác quốc tế trong các dự án chế tạo chân đế điện gió và trạm biến áp ngoài khơi. Tập đoàn được các nhà khoa học, nhà quản lý kỳ vọng sẽ tiên phong thực hiện hoạt động thăm dò, nghiên cứu tiềm năng điện gió ngoài khơi tại Việt Nam, nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển điện gió ngoài khơi, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0“ vào năm 2050.

Mạch nguồn khoa học công nghệ cũng tạo nền tảng để Petrovietnam tự tin bước vào lĩnh vực năng lượng mới. Tập đoàn đang mở rộng nghiên cứu và ứng dụng công nghệ cho hydro xanh, pin lưu trữ và công nghệ CCS/CCUS, nhiên liệu hàng không bền vững, nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng, xăng sinh học... từng bước khẳng định vị thế của một Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia trong kỷ nguyên chuyển dịch năng lượng toàn cầu.

Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo đang tiếp tục được Petrovietnam đặt ở vị trí trung tâm của chiến lược phát triển mới. Kết quả sản xuất kinh doanh hàng tháng trong năm 2025 của Petrovietnam đã cho thấy rõ tỷ trọng đóng góp vào tổng doanh thu của công tác nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo đạt hàng nghìn tỷ đồng mỗi tháng và ngày càng gia tăng. Điều này cho thấy, Petrovietnam xác định công tác nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo là một trong những giải pháp đột phá để nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Petrovietnam đang chuyển đổi từ nhà khai thác tài nguyên thành nhà kiến tạo năng lượng. Với mục tiêu làm chủ công nghệ, xây chuỗi giá trị hoàn chỉnh và đồng thời thích ứng với quy luật chuyển dịch năng lượng toàn cầu, Petrovietnam đã triển khai công cuộc thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số một cách bài bản, thống nhất trên toàn Tập đoàn. Xác định đây là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh.

Nhiệm vụ nghiên cứu khoa học công nghệ tiếp tục được Petrovietnam xác định là trụ cột trọng tâm, tập trung vào nhiều công nghệ mới, như: Dự án ROV mini, nhằm bảo đảm an toàn thông tin, giảm phụ thuộc nguồn cung nước ngoài, đặt nền tảng công nghệ mở rộng ứng dụng sang lĩnh vực an ninh quốc phòng; Hệ thống thiết bị, giải pháp công nghệ khai thác năng lượng ngoài khơi và hệ thống thu gom - khai thác khoáng sản đáy biển; Công nghệ xử lý địa chấn phức tạp, khối lượng tính toán lớn phục vụ công tác tìm kiếm, thăm dò; Trạm hiệu chỉnh tín hiệu GPS và hệ thống phát hiện giả mạo, điều chỉnh trên các loại tàu biển; Nghiên cứu sản xuất và ứng dụng vật liệu CNTs, graphene trong các lĩnh vực tiềm năng có dung lượng thị trường lớn (phân bón, dầu, sơn, nhựa, bê tông, composite...) và các lĩnh vực có yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm (bán dẫn)...

Với vai trò là một trong những đầu tàu kinh tế quốc gia, Petrovietnam cũng đang xây dựng tầm nhìn số với định hướng: Chuyển đổi số hỗ trợ và thúc đẩy quá trình dịch chuyển mô hình kinh doanh, tối ưu phương thức hoạt động và nâng cao năng lực quản trị vận hành trên toàn Tập đoàn.

Chiến lược chuyển đổi số được Tập đoàn triển khai với 6 nhóm giải pháp chủ lực: xây dựng cơ sở dữ liệu lớn (Big Data), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud), tự động hóa vận hành, khai thác. Một trong những trọng tâm là việc tạo lập và khai thác tài nguyên số, đặc biệt là xây dựng “Nền tảng số tập trung (DCP)” thông qua việc thu thập và chuẩn hóa dữ liệu theo thời gian thực, tập trung và ứng dụng khoa học dữ liệu để nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác.

Nhiệm vụ ứng dụng AI trong sản xuất kinh doanh và quản trị theo tinh thần “AI-First” được Petrovietnam tập trung phát triển các ứng dụng AI chuyên sâu cho ngành công nghiệp năng lượng; tiến hành vận hành thử nghiệm trung tâm điều hành hợp nhất của Tập đoàn và thiết lập các bản sao số cho những tài sản chiến lược.

Việc ứng dụng các nền tảng số đang dần thấm sâu từ Tập đoàn đến các đơn vị thành viên, từ giếng khoan xa bờ đến hệ thống nhà máy lọc hóa dầu, khí, điện và dịch vụ kỹ thuật. Điều này là minh chứng cho khoa học công nghiệp, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo tiếp tục là nền tảng để Petrovietnam tăng hiệu quả sản xuất, giảm chi phí, cải thiện an toàn - môi trường, dự báo tốt hơn các xu hướng thị trường, đưa Tập đoàn tiệm cận trình độ khu vực và sánh ngang một số tập đoàn năng lượng lớn trên thế giới.